İş Kazası Tazminatı Hesaplama

İŞ KAZASI NEDİR?

İş kazası, sigortalının çalıştığı sırada veya işin yürütümü ile bağlantılı bir şekilde uğradığı, bedenî ya da ruhsal zarara yol açan, ani ve dıştan gelen olaylar sonucu meydana gelen bir vakadır. İş kazası tazminat hakkıAşağıda sayılan hallerde meydana gelen olaylar iş kazası olarak kabul edilir:

1. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,
3. Sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5. Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işe gidiş gelişi sırasında meydana gelen kazalar.

Yukarıda sayılan durumlar, olayın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için gereken kriterlerdir. Bu bağlamda, sadece işyerinde gerçekleşen kazalar değil, işin niteliği ve yürütümü ile bağlantılı her türlü olay da iş kazası kapsamında değerlendirilebilir. İş kazasının meydana gelmesi hâlinde, işverenin derhal ve en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde olayı SGK’ya bildirme yükümlülüğü vardır.  

İŞ KAZASI TAZMİNATI NEDİR?

İş kazası tazminatı, bir işçinin iş kazası geçirmesi sonucu bedensel veya ruhsal zarara uğraması ya da ölümünün gerçekleşmesi durumunda, işverenin kusurlu olması şartıyla, işveren aleyhine talep edilebilen maddi ve manevi tazminatlardır. İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alma, çalışanı bilgilendirme, gerekli eğitimi sağlama ve riskleri önleme yükümlülüğü altındadır. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi ve bir iş kazasının meydana gelmesi hâlinde, işveren kusurlu sayılır. Ancak işverenin objektif sorumluluğu bulunmaktadır. Bu kusursuz sorumluluk kapsamında işveren tüm önlemleri almış olsa bile objektif sorumluluk sebebiyle tazminat yükümlülüğü doğar.  

İŞ KAZASI SONRASI TAZMİNAT HAKLARI

  5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu iş kazası nedeniyle sigortalıya ya da hak sahiplerine bazı yardımlar sağlasa da, bu yardımlar işverenin tazminat sorumluluğunu tamamen ortadan kaldırmaz. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerinden yapılan yardımlar, işçinin veya ölen işçinin yakınlarının işveren aleyhine ayrıca tazminat davası açmasına engel değildir.

Maddi Tazminat

İş kazası sonucunda işçi yaralanmış veya ölmüşse, işverenin kusurlu olduğu ölçüde, doğan zararları maddi olarak tazmin etme yükümlülüğü doğar. Maddi tazminat kapsamında işverenden şu talepler ileri sürülebilir: –        Çalışma Gücü Kaybına Dayalı Sürekli İş Göremezlik Tazminatı: İş kazası neticesinde işçi kalıcı bedensel engellerle karşı karşıya kalmışsa ve bu engeller gelirinde düşüşe yol açıyorsa, maluliyet oranına göre işçiye iş gücü kaybı tazminatı ödenmesi gerekir. Bu tazminat, işçinin yaşamı boyunca uğrayacağı kazanç kayıplarını telafi etmeyi hedefler.   –        Geçici İş Göremezlik Tazminatı: İşçinin kaza nedeniyle belli bir süre çalışamaması halinde, çalışamadığı dönemdeki gelir kaybının karşılanması amacıyla talep edilir. Bu tazminat, iş göremezlik raporuyla belgelenmiş olmalıdır. SGK bu dönemde belirli bir geçici iş göremezlik ödeneği verse de, özellikle işverenin kusuru varsa bu zarar tam olarak tazmin ettirilebilir.   –        Tedavi Giderleri ve Bakıcı Masrafları: İş kazası sonrası hastanede veya evde geçirilen tedavi süreci boyunca yapılan tüm masraflar da işverenden istenebilir. Özellikle kalıcı hasar oluşmuşsa ve sürekli bakıma muhtaçlık söz konusuysa, ilerleyen yıllardaki bakıcı masrafları da işverenin tazmin sorumluluğu kapsamına girer.   –        Ölüm Hâlinde Destekten Yoksun Kalma Tazminatı: İş kazası neticesinde işçinin hayatını kaybetmesi halinde, geride kalan ve işçiden düzenli destek gören eş, çocuklar ve bazen anne-baba, “destekten yoksun kalma tazminatı” talep edebilir. Bu tazminat, işçinin sağ olması durumunda yakınlarına sağlayacağı maddi katkının, ömrü boyunca ortadan kalkması nedeniyle hesaplanır. Dava genellikle işçinin eşi, çocukları, muhtaç durumdaki anne ve babası tarafından açılır. –        Cenaze ve defin giderleri: Ölümle sonuçlanan iş kazalarında cenaze masrafları da işverenden talep edilebilecek maddi zarar kalemlerindendir.  

Manevi Tazminat

Manevi tazminat, iş kazası neticesinde işçinin bizzat yaşadığı acı, elem ve ruhsal çöküntüyü ya da işçinin ölümü hâlinde yakınlarının yaşadığı derin üzüntü ve sarsıntıyı gidermek amacıyla talep edilen bir tazminat türüdür. –        İşçinin Bizzat Manevi Tazminat Talebi: Yaralanan veya bedensel bütünlüğü bozulan işçi, duyduğu acılar, psikolojik etkiler, yaşam kalitesindeki düşüş gibi nedenlerle işverene karşı manevi tazminat talebinde bulunabilir. Örneğin kalıcı uzuv kaybı, ağır yanıklar, yüz bölgesinde iz kalması gibi durumlar, yüksek miktarda manevi tazminata hükmedilmesine yol açabilir. –        İşçinin Ölümü Hâlinde Yakınların Manevi Tazminat Talebi: İş kazası sonucu ölen işçinin yakınları (eş, çocuk, anne-baba gibi) işverene karşı manevi tazminat davası açabilir. Burada talep edilen tazminat, ölenin yokluğunda yaşanan ruhsal sarsıntı ve elem duygusunun bir ölçüde giderilmesini hedefler. Tazminat miktarı, olayın ağırlığı, kazanın oluş şekli, ölenle davacı arasındaki yakınlık derecesi gibi ölçütler dikkate alınarak hakim tarafından takdir edilir.

İŞ KAZASI TAZMİNATI NEYE GÖRE HESAPLANIR?

İş kazası tazminat hesaplama süreci, tamamen somut olayın özelliklerine göre şekillenir ve her vaka kendi özel şartlarında değerlendirilir. Bu tazminatın neye göre belirleneceği sorusu, öncelikle işçinin uğradığı zararın niteliğine ve kapsamına bağlıdır. İş kazasında meydana gelen zarar bedensel bir yaralanma mı, sürekli bir maluliyet mi, yoksa ölüm mü, bu ayrım tazminat hesabının temelini oluşturur. İş kazası sonucunda ortaya çıkan zararın türüne göre farklı hesaplama yöntemleri uygulanmaktadır. İşçinin yaralanması hâlinde, özellikle sürekli iş göremezlik tazminatı hesaplama işlemi, maluliyet oranı üzerinden gerçekleştirilir. Bu oran, SGK ya da Adli Tıp Kurumu tarafından tespit edilen ve işçinin çalışma gücündeki azalmayı gösteren bir yüzdelik değerdir. Maluliyetin derecesi yükseldikçe, tazminat miktarı da artar. Maluliyet tazminat hesaplama işlemi yapılırken, ayrıca işçinin yaşı, geliri ve olay tarihindeki asgari ücret gibi ekonomik veriler de dikkate alınır. İşçinin genç olması, kazanç potansiyelinin daha fazla olması anlamına geldiğinden, tazminat hesabında  işçi lehine bir unsur oluşturur.  Özellikle işçinin uzuv kaybına uğradığı durumlarda, uzuv kaybı tazminat hesaplama işlemi daha teknik bir hale gelir. Uzuv kaybı, hem iş gücü kaybını doğrudan etkiler hem de kalıcı fiziksel görünüm değişikliği ve yaşam kalitesinde ciddi düşüş yaratır. Bu tür durumlarda, sadece ekonomik kayıplar değil, aynı zamanda sürekli fiziksel sınırlılıklar ve psikolojik etkiler de göz önünde bulundurularak tazminat hesaplaması yapılır. Ayrıca Yargıtay kararlarına göre, işçinin beden bütünlüğünde meydana gelen bozulmalar için sadece maddi değil, manevi tazminat da istenebilir. İş kazası sonucu ölüm meydana gelmişse, ölümlü iş kazası tazminat hesaplama işlemi devreye girer. Bu durumda, vefat eden işçinin hayatta olsaydı ailesine sağlayacağı maddi destek miktarı esas alınır. Bu desteğin süresi ve miktarı, işçinin yaşı, gelir düzeyi, aile bireylerinin yaşları ve muhtaçlık durumları gibi kriterlere göre değerlendirilir. İşçinin eşi, çocukları ve bazı durumlarda anne-babası, destekten yoksun kalma tazminatı adı altında işverenden tazminat talep edebilir. İş kazası tazminatı neye göre hesaplanır sorusunun cevabı yalnızca ekonomik verilerle sınırlı değildir. Aynı zamanda kazada işverenin kusur oranı, işçinin kusuru, tazminat talebinde bulunan kişinin hak sahipliği gibi hukuki unsurlar da değerlendirmeye alınır.

İŞ KAZASI TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İş kazası tazminatı hesaplaması özellikle işçinin gelir düzeyi, maluliyet oranı ve iş gücü kaybı dikkate alınarak yapılır. Hesaplamada temel olarak işçinin net kazancı, maluliyet oranı, yaşı, bakmakla yükümlü olduğu kişiler, asgari geçim standardı gibi kalemler kullanılır. Öncelikle işçinin kazadan önceki net maaşı belirlenir. Bu ücret, fazla mesai, prim, ikramiye gibi ek kazançlarla birlikte değerlendirilir. Ardından, işçinin geçirdiği kazaya bağlı olarak, Adli Tıp ya da yetkili sağlık kurullarından alınan raporlarla maluliyet oranı tespit edilir. Bu oran, örneğin %30 olarak belirlendiyse, işçinin iş gücünün %30’unu kaybettiği kabul edilerek hesaplama yapılır. Böylece iş kazası hesaplama işlemi, işçinin geriye kalan çalışma ömrü boyunca bu oranda bir gelir kaybına uğrayacağı varsayımıyla yürütülür. Burada devreye giren sürekli iş göremezlik tazminatı hesaplama işlemi, sigortalının 60-65 yaşına kadar olan aktif çalışma süresi dikkate alınarak gerçekleştirilir. İşverene karşı açılan tazminat davalarında bilirkişiler genellikle tam tazmin ilkesi doğrultusunda daha geniş hesaplama yapar. Bu noktada, maddi tazminat hesaplama programı gibi araçlar kullanılabilse de, mahkemeler nihai kararı uzman bilirkişi raporuna göre verir. Eğer işçi kazada vefat etmişse, bu kez ölümlü iş kazası tazminat hesaplama yöntemi uygulanır. Burada, ölen işçinin hayatta olsaydı ailesine sağlayacağı maddi destek hesaplanır. Örneğin, bir babanın çocuklarının okul masraflarına katkı sağlaması, eşinin yaşamını sürdürebilmesini temin edecek maddi bir destek sunması gibi olgular göz önünde bulundurulur. Yargıtay uygulamalarına göre, kazada hayatını kaybeden kişinin yaşı gençse, hesaplanan tazminat daha yüksek olacaktır. Bunun nedeni, uzun yıllar boyunca ailesine destek olabileceği varsayımıdır. Ayrıca, kazazedenin yaşı ileriyse ya da emekliliği yaklaşmışsa, tazminat tutarı görece daha düşük olur. İş kazası tazminat ne kadar sorusunun net cevabı da bu değişkenlere bağlıdır. İş kazası tazminat hesaplamada önemli olan, her davanın kendine özgü koşulları olduğudur. Özellikle yüksek oranlı uzuv kaybı tazminat hesaplama yapılan olaylarda ya da ağır ihmalin bulunduğu işveren kusurunda, işçi lehine oldukça yüksek tazminatlara karar verilebilmektedir. Bu bilgiler ışığında, iş kazası geçiren ya da yakınını kaybeden kişilerin, teknik ve hukuki hesaplamalar içeren bu süreci mutlaka bir uzman avukat ve bilirkişi raporları eşliğinde yürütmeleri büyük önem taşır. Zira iş kazası tazminat hesaplama süreci, sadece bir matematik işlemi değil; aynı zamanda hak kaybına uğramamak adına titizlikle yürütülmesi gereken hukuki bir değerlendirmedir.

İŞ KAZASI TAZMİNATI HESAPLAMA ÖRNEĞİ

İş kazasına bağlı tazminat hesabı için ; araçlarımızdan iş kazası tazminatı hesaplama linkini kullanabilirsiniz. https://bakirhukuk.av.tr/is-kazasi-tazminati-hesaplama/   Bu noktada işçinin kusuru ,işçinin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin olması, maluliyet oranı, bakiye ömür, yaş, cinsiyet, maaş gibi hususlar etkili olmaktadır.