İçindekiler
Evlat Edinme Nedir?
Evlat edinme, Türk Medeni Kanunu kapsamında, bir kişinin biyolojik olarak kendi çocuğu olmayan bir kişiyi, hukuken kendi çocuğuymuş gibi tanıması ve onunla aralarında soybağı kurulmasını sağlayan bir aile hukuku konusudur.
Türk Medeni Kanunu Madde 282/3“Soybağı ayrıca evlât edinme yoluyla da kurulur.”
Bu hüküm doğrultusunda, evlat edinme de doğum gibi soybağını kuran bir hukuki sebeptir.
Evlat edinme sürecinde çocuğun üstün yararı ön plandadır ve sıkı bir hukuki denetime tabidir.
Evlat Edinme Şartları
Türk Medeni Kanunu’na göre evlat edinme şartları, evlat edinen kişinin yaşı, medeni hali, evlat edinilecek kişi ile kurduğu ilişki süresi gibi hususlara bağlı olarak düzenlenmiştir. Bu şartlar hem tek başına evlat edinmeyi hem de eşlerin birlikte evlat edinmesini kapsar.
İlgili maddelerde sayılan şartlar aşağıdaki gibidir (T.M.K. m.305 ve devamı):
Madde 305 Genel Koşullar:
– Bir küçüğün evlât edinilmesi, evlât edinen tarafından bir yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması koşuluna bağlıdır.
– Evlât edinmenin her hâlde küçüğün yararına bulunması ve evlât edinenin diğer çocuklarının yararlarının hakkaniyete aykırı bir biçimde zedelenmemesi de gerekir.
Madde 306 Birlikte Evlat Edinme
– Eşler, ancak birlikte evlât edinebilirler; evli olmayanlar birlikte evlât edinemezler.
– Eşlerin en az beş yıldan beri evli olmaları veya otuz yaşını doldurmuş bulunmaları gerekir.
– Eşlerden biri, en az iki yıldan beri evli olmaları veya kendisinin otuz yaşını doldurmuş bulunması koşuluyla diğerinin çocuğunu evlât edinebilir.
Madde 307 Tek Başına Evlat Edinme
– Evli olmayan kişi otuz yaşını doldurmuş ise tek başına evlât edinebilir.
– Otuz yaşını doldurmuş olan eş, diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksunluğu veya iki yılı aşkın süreden beri nerede olduğunun bilinmemesi ya da mahkeme kararıyla iki yılı aşkın süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması yüzünden birlikte evlât edinmesinin mümkün olmadığını ispat etmesi hâlinde, tek başına evlât edinebilir.
Madde 308 Küçüğün Rızası ve Yaşı
– Evlât edinilenin, evlât edinenden en az on sekiz yaş küçük olması şarttır.
– Ayırt etme gücüne sahip olan küçük, rızası olmadıkça evlât edinilemez.
– Vesayet altındaki küçük, ayırt etme gücüne sahip olup olmadığına bakılmaksızın vesayet dairelerinin izniyle evlât edinilebilir.
Bebek evlat edinme şartları, esasen yukarıda sayılan genel şartlara tabidir. Ancak bebek yaştaki çocukların evlat edinilmesi için ayrıca küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin özel şartlar da sağlanmalıdır.
Bekarların evlat edinme şartları bakımından 30 yaşını doldurmuş olma şartı bulunmaktadır.
Küçüklerin Evlat Edinilmesine İlişkin Şartlar
Küçüklerin evlat edinilmesine ilişkin şartlar bakımından üst başlıkta açıklanan şartlar geçerlidir.
Ø Evlat edinme işlemi, küçüğün üstün yararına olmalıdır.
Ø Evlat edinen kişi en az 30 yaşında olmalıdır.
Ø Evli kişiler en az 5 yıldır evli olmalı ya da her ikisi de 30 yaşını doldurmuş olmalıdır.
Ø Eşin çocuğu evlat edinilecekse, evlat edinenin en az iki yıldır evli olması veya 30 yaşını doldurmuş olması yeterlidir.
Ø Evli kişiler ancak birlikte evlat edinebilir.
Ø Evlat edinilecek küçük, evlat edinen kişi(ler) tarafından en az 1 yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olmalıdır.
Ø Küçük ayırt etme gücüne sahipse, kendisinin rızası alınmalıdır.
Ø Velayet sahibi anne ve babanın rızası gereklidir. Bu rıza, ancak çocuğun doğumundan 6 hafta sonra verilebilir.
Ø Ana veya baba, küçüğe karşı yükümlülüklerini ağır şekilde ihmal etmişse, (örneğin bakım ve eğitim yükümlülüğünü yerine getirmiyorsa) mahkeme rıza aramaksızın evlat edinmeye karar verebilir.
Evlat Edinme Nasıl Olur?
Evlat edinmek isteyen kişi ya da eşler, öncelikle Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen şartları taşımalıdır. Evlat edinme prosedürü kısaca şu şekildedir:
Evlat edinmek isteyen kişiler Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne başvuruda bulunurlar. Nüfus kayıt örnekleri, sağlık raporları, adli sicil kaydı, gelir durumunu gösteren belgeler, sosyal hizmetlerden alınan raporlar gibi evraklar Kuruma sunulur.
Tüm şartların karşılanması ve uygun görülmesi halinde evlat edinme talebinde bulunanlar, evlat edinilecek küçüğün 1 yıl süreyle tüm bakım ve masraflarını karşılamakla yükümlü olur. 1 yıl süreli bakım sözleşmesi imzalanır ve bu süre zarfında küçük, evlat edinmek isteyen kişi/kişilerin yanına yerleştirilir.
Bu 1 yıllık süreçte yapılan denetlemeler sonucunda sürecin olumlu tamamlanması halinde Aile Mahkemesi’nde evlat edinme davası açılır.
Evlat edinme davası kapsamında Aile Mahkemesi çocuğun üstün yararını gözeterek inceleme yapar. Uygun görürse çocuğun dinlenmesine ve görüşünün alınmasına karar verebilir.
Mahkeme yaptığı değerlendirme sonucunda evlat edinmenin şartlarının tamamının gerçekleştiğine kanaat getirirse evlat edinmeye karar verir. Evlat edinme kararının ardından evlat edinen ile evlat edinilen arasında soybağı kurulmuş olur. Evlat edinen, velayet hakkına sahip olur.
Evlat edinme süreci Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’nün ve Aile Mahkemesi’nin oldukça sıkı ve detaylı denetimine tabidir.
Kimler Evlat Edinemez?
30 yaşını doldurmamış kişiler (evli veya bekar) evlat edinemezler. Ancak en az 5 yıl süreyle evli olmaları halinde 30 yaşını doldurma şartı aranmamaktadır.
Eşlerin birlikte evlat edinebilmek için 30 yaşını doldurmuş olmaları veya en az 5 yıldan beri evli bulunmaları gerekir. Bu şartları taşımayan evli çiftlerin evlat edinmesi mümkün değildir.
Evli olmayan kişiler ve birlikte evlat edinemez.
Evlat edinilenin, evlat edinenden en az 18 yaş küçük olması şarttır. Aksi halde evlat edinme mümkün değildir.
Evlat edinme prosedürü gereği gerekli şartları taşımayan kişiler evlat edinemez. Bu kapsamda evlat edinilecek kişinin evlat edinecek kişi tarafından 1 yıl süreyle bakılmış ve eğitilmiş olması şarttır.
Evlat Edinmede Yaş Sınırı Var Mı?
Evli olmayan kişi otuz yaşını doldurmuş ise tek başına evlât edinebilir.
Eşlerin evlat edinebilmesi için en az beş yıldan beri evli olmaları veya otuz yaşını doldurmuş bulunmaları gerekir.
Evli çiftlerin en az 5 yıl evli olma şartını sağlamaları halinde yaş sınırı şartı yoktur.
Ayrıca Türk Medeni Kanunu; evlat edinilenin, evlat edinenden en az 18 yaş küçük olmasına ilişkin yaş şartı öngörmektedir.
Evlat Edinmek İçin Evlilik Şart Mıdır?
Evlat edinmek için evlilik şart değildir. Bununla beraber Kanunda düzenlenen şartların taşınması ve evlat edinmenin Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ve sonrasında Aile Mahkemesi tarafından uygun bulunması gerekir.
Evli olmayan kişi otuz yaşını doldurmuş ise tek başına evlât edinebilir.
Evli değilken evlat edinen kişinin daha sonra evlenmesi kurulan soybağını ortadan kaldırmaz. Eşin izni veya rızası aranmayacaktır.
Evli olmayan kişinin 30 yaşını doldurması ve evlat edinilenden en az 18 yaş büyük olması halinde tek başına evlat edinmesi mümkündür.
Evlat Edinme Süreci Ne Kadar Sürer?
Evlat edinme sürecinin ne kadar süreceğini kesin olarak söylemek mümkün değildir. Bu sürenin uzunluğu; başvuruda bulunan kişinin evli ya da bekar olması, evlat edinilmek istenen kişinin yaş ve hukuki durumu, sosyal hizmetlerin değerlendirmesi ve mahkeme sürecinin yoğunluğuna göre değişiklik gösterir.
Evlat edinme süreci, evlat edinmek isteyen kişinin Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne başvuru yapmasıyla başlar. Başvurudan sonra aday hakkında sosyal, psikolojik ve ekonomik değerlendirmeler yapılır. Bu aşamada adli sicil kaydı, gelir belgesi, sağlık raporu gibi çeşitli belgeler istenir. Başvurunun uygun bulunması halinde talep sıraya alınır.
Evlat edinilecek kişi 1 yıl süreyle evlat edinecek kişi/kişilerin yanına yerleştirilir. 1 yıllık geçici bakım ve eğitim sürecinin de olumlu sonuçlanması halinde Aile Mahkemesinde evlat edinme davası açılır.
Mahkeme aşamasında hâkim, tüm belgeleri ve raporları inceleyerek karar verir. Evlat edinilecek kişi 12 yaşından büyükse, onun görüşü de alınır. Mahkeme olumlu karar verirse, evlat edinme kararı kesinleşir ve evlat edinilen artık evlat edinenin nüfusuna geçirilir.
Evlat edinme davası 6-12 ayda tamamlanabilir. Ancak özel durumlar, belgelerde eksiklik, itirazda bulunulması ya da mahkeme yoğunluğu gibi nedenlerle bu sürenin uzaması mümkündür.
