Boşanma, evlilik birliğinin mahkeme kararıyla ve kanunda öngörülen nedenlere dayanılarak sona erdirilmesidir. Boşanma ile birlikte eşler açısından çeşitli hukuki ve mali sonuçlar doğmaktadır. Boşanma davasında maddi manevi tazminat da bu sonuçlardan biri olup, gerekli koşulların varlığı hâlinde boşanma nedeniyle taraflardan biri lehine maddi ve/veya manevi tazminata karar verilebilir. Boşanma hâlinde, evlilik birliğinin sona ermesinde kusursuz ya da daha az kusurlu olan taraf, boşanma nedeniyle mevcut veya gelecekte elde etmesi muhtemel menfaatlerinin zarar görmesi durumunda, diğer eşten uygun miktarda maddi tazminat talep edebilir. Bunun yanı sıra, boşanmaya yol açan olaylar sonucu kişilik hakları zedelenen eş, kusurlu olan taraftan manevi tazminat da isteyebilir.
Türk Medeni Kanunu Madde 174- Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir.
Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
şeklinde belirtilmiştir.
Tavsiye İçerik: Boşanma Davası Nasıl Açılır?
İçindekiler
- 1 Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Nedir?
- 2 Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?
- 3 Boşanma Davasında Maddi Tazminat Şartları Nelerdir?
- 4 Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Hesaplanır ve Ödenir?
- 5 Boşanma Davasında Manevi Tazminat Miktarı Nasıl Belirlenir?
- 6 Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Miktarının Belirlenmesi Ölçütleri
- 7 Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Faiz Başlangıcı
- 8 Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Yargıtay Kararları
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Nedir?
Boşanan kadının maddi hakları arasında boşanma tazminatı yer alır. Aynı şekilde boşanan erkeğin de maddi hakları arasında yer almaktadır. Boşanma davalarında tazminat maddi ve/veya manevi tazminat olarak talep edilebilir. Maddi tazminat, hukuki sorumluluğun bir sonucu olup, zararın doğmasına kusuruyla sebep olan kişinin bu zararı telafi etmesini amaçlayan bir yaptırımdır. Boşanma davalarında maddi tazminat, evlilik nedeniyle mevcut ya da beklenen menfaatleri boşanma sonucu zedelenen kusursuz ya da daha az kusurlu eşin, zararın meydana gelmesine sebep olan kusurlu eşten talep ettiği tazminattır. Bu nedenle, tazminat talep eden tarafın, evlilikten kaynaklanan meşru bir menfaatinin zarar gördüğünü ve bu zararın diğer eşin kusurlu davranışlarından kaynaklandığını hukuka uygun delillerle ispatlaması gerekmektedir.
Manevi tazminat Boşanmaya yol açan olaylar sonucunda kişilik hakları ihlal edilen eşin, kusurlu olan diğer eşten talep ettiği tazminattır. Ancak hâkimin bu talebi kabul edebilmesi için, belirli hukuki şartların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:
1- Manevi tazminat açıkça talep edilmiş olmalıdır.
2- Evlilik birliği, mahkeme kararıyla boşanma yoluyla sona ermiş olmalıdır.
3- Tazminat yükümlüsü eş, boşanmada kusurlu olmalıdır.
4- Tazminat talep eden eş, diğer tarafa göre kusursuz ya da daha az kusurlu olmalıdır.
5- Manevi zarara neden olan olaylar, kişilik haklarını ihlal etmiş olmalıdır.
6- İhlal edilen kişilik hakkı ile boşanmaya yol açan olaylar arasında uygun bir illiyet bağı (nedensellik ilişkisi) bulunmalıdır.
Anlaşmalı boşanmada tazminat konusunda taraflar anlaşmaya varmakta serbesttir. Tazminat ödenecekse, miktarı ve ödeme zamanı anlaşmalı boşanma protokolünde açıkça belirtilmelidir. Hâkim, bu konuda tarafların iradelerine uygun şekilde karar verir.
Eğer tarafların tazminat konusunda anlaşamaması ya da protokolde tazminat talebi saklı tutulmuşsa, bu durum davanın çekişmeli boşanmaya dönüşmesine yol açmaktadır. Zira anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için taraf iradelerinin tüm konularda (tazminat dâhil) örtüşmesi gerekmektedir.
Çekişmeli boşanma davasında tazminat ve nafaka ne kadar olur?
Davada hükmedilecek tazminat ve nafaka miktarı somut olayın koşullarına göre değişmektedir. Hakim tarafların talepleri, kusur durumları, ekonomik ve sosyal durumları, beklenen menfaat kayıpları gibi faktörleri göz önünde bulundurarak tazminat ve nafakaya hükmeder.
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Boşanma davasına dayanak teşkil eden olaylar sebebiyle maddi ve manevi tazminat talepleri, boşanma davası açılırken dava dilekçesinde ya da davaya cevap veren tarafın cevap dilekçesiyle birlikte ileri sürülebilir. Çünkü maddi ve manevi tazminat, boşanma davasının fer’i (yan) talepleri arasında yer almakta ve bu nedenle boşanma davası ile aynı süreçte talep edilebilmektedir.
Bu şekilde, tazminat talepleri boşanma davasının bir parçası olarak sunulduğunda, ayrı bir harç veya dava gideri talep edilmez.
Maddi ve/veya manevi tazminat talepleri, boşanma davası açıldıktan sonra fakat boşanma davası henüz sonuçlanmadan ayrı bir dava şeklinde de ileri sürülebilir. Bu durumda, mahkeme;
- Tazminat davası ile boşanma davasının birleştirilmesine, ya da
- Boşanma davasının, tazminat davası açısından bekletici mesele yapılmasına (yani boşanma davası sonuçlanana kadar tazminat davasının bekletilmesine)
karar verebilir.
Dikkatinizi Çekebilir: Nafaka Nedir? Nafaka Türleri Nelerdir?
Boşanma Davasında Maddi Tazminat Şartları Nelerdir?
Boşanma davasında maddi tazminata hükmedilmesi için kanun belli şartlar getirmiştir.
Bu şartlar şu şekildedir:
1- Boşanma Kararı verilmiş olmalıdır
2- Tazminat Açık Bir Şekilde Talep Edilmiş Olmalıdır
3- Tazminat İle Yükümlendirilecek Eş Kusurlu/ Daha fazla kusurlu Olmalıdır
4- Tazminatı Talep Eden Eş, Diğer Eşe Göre Kusursuz ya da Daha Az Kusurlu Olmalıdır
Boşanmada Maddi Tazminat Nasıl Hesaplanır ve Ödenir?
Boşanmada tazminat miktarı mevcut ve beklenen menfaatlerin kapsamı ile bu menfaatlerin ne ölçüde zedelendiği her davada farklılık gösterebilir. Türk Medeni Kanunu uyarınca hâkime, tazminat miktarını belirleme konusunda takdir yetkisi tanınmıştır. Ancak bu yetki sınırsız değildir. Hâkim, maddi tazminata karar verirken objektif ve somut kriterlere dayanmalıdır.
Hakim, özellikle şu hususları göz önünde bulundurarak hakkaniyete uygun bir tazminat belirler:
– Tarafların mali ve sosyal durumları
– Evliliğin süresi
– Boşanmaya yol açan olaylardaki kusur oranları
– Varsa küçük yaşta ya da engelli çocukların bakımıyla ilgili yükümlülük
– Tazminat isteyen eşin çalışma durumu ve gelir elde etme imkânı
– Sosyal güvenlik haklarının boşanmayla birlikte kaybedilip kaybedilmediği
– Eşlerden birinin, diğerine güvenerek meslek yaşamına ya da eğitimine ara vermesi
– Ortak yaşam boyunca sürdürülen yaşam düzeyi ve konut şartları.
Maddi tazminata hükmedilmesi halinde ödeme biçimin ne şekilde olacağı Türk Medeni Kanun 176. Maddenin birinci fıkrasında düzenlenmiştir.
“ Maddî tazminat ve yoksulluk nafakasının toptan veya durumun gereklerine göre irat biçiminde ödenmesine karar verilebilir.”
Bu düzenleme doğrultusunda hâkim, her somut olayın özelliklerine göre bir değerlendirme yaparak, maddi tazminatın toptan (tek seferde) veya irat (belirli aralıklarla, örneğin aylık) şeklinde ödenmesine hükmedebilir.
Boşanma tazminatı ödenmezse ne olur?
Boşanma davası sonucunda ya da boşanma sonrası açılan ayrı bir maddi–manevi tazminat davası neticesinde tazminat ödemesine hükmedilen taraf, mahkeme kararına uygun olarak bu yükümlülüğünü yerine getirmek zorundadır. Ancak hükmedilen tazminat ödenmediği takdirde, alacaklı olan taraf, yasal yollara başvurarak hakkını arayabilir.
Tazminatın zamanında veya hiç ödenmemesi hâlinde, alacaklı taraf icra takibi başlatarak ödeme yükümlülüğü bulunan eşe karşı icra ve haciz işlemleri uygulayabilir.
Boşanmada tazminata itiraz gerekçeli kararın tebliğ edilmesinden itibaren 2 hafta içerisinde yapılabilir. Boşanma tazminatına ilişkin itirazları üst derece mahkemesi inceler. Boşanmada tazminata itiraz ederken itiraz etme amacındaki sebepler belirtilmelidir.
Maddi manevi tazminat ödeme şekli şu şekildedir:
Maddi tazminat ödemesi irat veya toplu bir şekilde olabilirken manevi tazminatta yalnızca toplu ödeme mümkündür.
Boşanma Davasında Manevi Tazminat Miktarı Nasıl Belirlenir?
Türk Medeni Kanun
Madde 174/2- Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.
şeklinde belirtilmiştir.Hükümden de anlaşılacağı üzere boşanmada manevi tazminat, yalnızca para şeklinde ödenebilir; başka türde manevi tazmin yolları bu kapsamda uygulama alanı bulmaz. Ayrıca, boşanma nedeniyle hükmedilecek manevi tazminat yalnızca toptan (peşin) olarak ödenebilir. Bu tazminatın taksitlendirilmesi veya irat şeklinde ödenmesi hukuken mümkün değildir. Boşanmada manevi tazminat miktarı hakimin takdir yetkisi ile belirlenir. Ancak hâkim, bu takdir yetkisini kullanırken bazı ölçütleri göz önünde bulundurmak zorundadır. Bu ölçütler arasında, kişilik haklarına yapılan saldırının ağırlığı, tarafların sosyal ve ekonomik durumları ile boşanmadaki kusur oranları yer almaktadır.
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Miktarının Belirlenmesi Ölçütleri
Hakim maddi tazminat miktarını takdir ederken aşağıda sayılan hususları gözetir:
– Tarafların yaşı
– Evlilik süresi
– Mali ve sosyal durumları
– Sosyal güvenlik durumları
– Yaşadıkları çevre ve yaşam standartları
– Bireysel yaşam tarzı ve alışkanlıkları
– Meslekleri ve gelir düzeyleri
– İş bulma olanakları
– Bedensel ve ruhsal sağlıkları
– Olası yaşam süreleri
– Sigorta poliçeleri ve Sahip oldukları sosyal haklar
– Vergi kayıtları ve yapmış oldukları iş sözleşmeleri
– Tazminat talep eden tarafın boşanma nedeniyle yoksulluğa düşüp düşmeyeceği
Tüm bu unsurların yanı sıra, tarafların kusur oranı, paranın günümüzdeki alım gücü ve ihlale uğrayan mevcut veya beklenen menfaatler de değerlendirilir. Hâkim, bu veriler ışığında hakkaniyete uygun bir maddi tazminat miktarına hükmeder.
Gerekli görülmesi hâlinde, hâkim maddi tazminatın tespiti için bilirkişi incelemesine başvurabilir.
Manevi tazminat, eşin boşanma sebebiyle kişilik haklarının ağır şekilde ihlali hâlinde talep edilebilir. Hakim manevi tazminatın miktarını takdir ederken şu ölçütleri esas alır:
– Kişilik haklarına yapılan saldırının ağırlığı ve niteliği
– Tarafların kusur durumu (aleyhe tazminata hükmedilen tarafın ağır kusurlu olması gerekir)
– Tarafların sosyal ve ekonomik durumları
– Evliliğin süresi ve yaşanan olayların etkisi
– Tarafların yaşları ve ruhsal durumları
– Toplum içindeki saygınlıkları ve yaşadıkları çevre
– Paranın alım gücü
– İhlale uğrayan tarafın yaşadığı manevi yıkımın boyutu
Hakim bu ölçütleri somut olayın şartlarına göre değerlendirir ve hakkaniyete uygun bir tazminata hükmeder. Gerekli görürse bilirkişi raporuna da başvurabilir.
Boşanmada Maddi ve Manevi Tazminat Faiz Başlangıcı
Boşanma davasının sonucunda hükmedilen maddi ve manevi tazminatlara ilişkin faiz başlangıcı boşanmanın kesinleştiği tarihten itibaren başlayacaktır.
Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat Yargıtay Kararları
Hukuk Genel Kurulu 2019/94 E. , 2022/52 K. Sayılı İlamı;
…
…Bilindiği üzere boşanma nedeni ile oluşan maddi ve manevi tazminat TMK’nın 174. maddesi ile “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir” şeklinde düzenleme altına alınmıştır. Görülüyor ki hâkim, boşanmaya sebep olan olaylarda kusursuz veya az kusurlu bulunan eş yararına tazminat ödenmesine karar vermek yetkisine sahiptir.
- Maddi tazminat, kişinin malvarlığında iradesi dışında gerçekleşen azalmanın karşılığını oluşturan giderimdir (Türk Hukuk Lugatı, Ankara-2021 Baskı, Cilt-I, s. 746). Boşanma nedeniyle, mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen, kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun miktarda tazminat talep edebilir. Maddi tazminatın ön koşulu, talep edenin boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmesi, boşanma ve maddi zarar arasında nedensellik bağının bulunmasıdır. Başka bir sebepten kaynaklı kayıplar maddi tazminat kapsamında yer alamaz. Mevcut menfaatlerin belirlenmesinde evliliğin taraflara sağladığı yararlar göz önünde bulundurularak tarafın maddi tazminat talebi değerlendirilir. Evliliğin boşanma ile sona ermesi hâlinde taraflar birliğin sağladığı menfaatlerden ileriye dönük olarak faydalanamayacaklardır. Beklenen menfaatler ise evlilik birliği sona ermeseydi kazanılacak olan olası çıkarları ifade eder.
- Türk Medeni Kanunu’nun 174/2. maddesinde düzenlenen manevi tazminata boşanmaya sebep olan olayın, kişilik haklarına saldırı teşkil etmesi hâlinde hükmedilir (Türk Hukuk Lugatı, Ankara-2021 Baskı, Cilt-I, s. 763). Manevi zarar ise, insan ruhunda kişinin iradesi dışında meydana gelen acı, ızdırap ve elem olarak ifade edilmektedir. Manevi tazminat da, bozulan manevi dengenin yerine gelmesi için kabul edilen bir telafi şeklidir. Hukuka aykırı ve kusurlu bir davranış sonucu hakkı ihlal edilenin zararının giderilmesi, menfaatinin denkleştirilmesi hukukun temel ilkesidir. Ancak TMK’nın 174/2. maddesi genel tazminat esaslarından ayrılmış, aile hukukunda getirilmiş, kendine özgü bir haksız fiil düzenlemesidir. Eşler arasındaki ilişkinin özelliği itibariyle burada manevi zararı tam olarak belirlemek zordur. Manevi tazminat bedeli maddi olarak kesin bir miktar değildir. Manevi tazminat talep eden eşin ruhen uğramış olduğu çöküntü ile psikolojik olarak yaşamış olduğu sıkıntılara karşılık olarak onu rahatlatacak olan bir bedeldir. Bu özelliği nedeniyledir ki; yasa, menfaati zedelenen ve kişilik hakları ihlal edilen eşe “uygun bir tazminat” verileceğini belirtmektedir. O hâlde hâkim; manevi tazminatın miktarını belirlerken, kişilik haklarına yapılan saldırının niteliği ile tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını dikkate alarak takdir hakkını kullanmalıdır.
…
- Hukuk Dairesi 2024/5569 E. , 2024/9587 K. Sayılı İlamı;
…
6100 sayılı Kanun’un 166 ncı maddesi gereğince, davalar arasında bağlantı bulunması durumunda, davaların birleştirilmesine karar verilebilir. Davaların aynı veya birbirine benzer sebeplerden doğması, ya da biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyecek nitelikte bulunması durumunda bağlantı var sayılır. Boşanma davalarında tarafların kusurlarının belirlenmesi, boşanmanın eki niteliğinde bulunan maddî-manevî tazminat, yoksulluk nafakası gibi taleplerin sağlıklı değerlendirilerek doğru karar verilebilmesi, bu davaların birlikte görülmesi ve delillerin birlikte değerlendirilmesiyle mümkündür.
…
Hukuk Genel Kurulu 2020/363 E. , 2022/1594 K. Sayılı İlamı;
…
Boşanma nedeni ile oluşan maddi ve manevi tazminat 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 174. maddesi ile “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir” şeklinde düzenleme altına alınmıştır. Görülüyor ki hâkim, boşanmaya sebep olan olaylarda kusursuz veya az kusurlu bulunan eş yararına tazminat ödenmesine karar vermek yetkisine sahiptir.
- Maddi tazminat, kişinin malvarlığında iradesi dışında gerçekleşen azalmanın karşılığını oluşturan giderimdir (Türk Hukuk Lugatı, Ankara-2021 Baskı, Cilt-I, s. 746). Boşanma nedeniyle, mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen, kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun miktarda tazminat talep edebilir. Maddi tazminatın ön koşulu, talep edenin boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmesi, boşanma ve maddi zarar arasında nedensellik bağının bulunmasıdır. Başka bir sebepten kaynaklı kayıplar maddi tazminat kapsamında yer alamaz. Mevcut menfaatlerin belirlenmesinde evliliğin taraflara sağladığı yararlar göz önünde bulundurularak tarafın maddi tazminat talebi değerlendirilir. Evliliğin boşanma ile sona ermesi hâlinde taraflar birliğin sağladığı menfaatlerden ileriye dönük olarak faydalanamayacaklardır. Beklenen menfaatler ise evlilik birliği sona ermeseydi kazanılacak olan olası çıkarları ifade eder.
- Türk Medeni Kanunu’nun 174/2. maddesinde düzenlenen manevi tazminata boşanmaya sebep olan olayın, kişilik haklarına saldırı teşkil etmesi hâlinde hükmedilir (Türk Hukuk Lugatı, Cilt-I, s. 763). Manevi zarar ise, insan ruhunda kişinin iradesi dışında meydana gelen acı, ızdırap ve elem olarak ifade edilmektedir. Manevi tazminat da, bozulan manevi dengenin yerine gelmesi için kabul edilen bir telafi şeklidir. Hukuka aykırı ve kusurlu bir davranış sonucu hakkı ihlal edilenin zararının giderilmesi, menfaatinin denkleştirilmesi hukukun temel ilkesidir. Ancak TMK’nın 174/2. maddesi genel tazminat esaslarından ayrılmış, aile hukukunda getirilmiş, kendine özgü bir haksız fiil düzenlemesidir. Eşler arasındaki ilişkinin özelliği itibariyle burada manevi zararı tam olarak belirlemek zordur. Manevi tazminat bedeli maddi olarak kesin bir miktar değildir. Manevi tazminat talep eden eşin ruhen uğramış olduğu çöküntü ile psikolojik olarak yaşamış olduğu sıkıntılara karşılık olarak onu rahatlatacak olan bir bedeldir. Bu özelliği nedeniyledir ki; yasa, menfaati zedelenen ve kişilik hakları ihlâl edilen eşe “uygun bir tazminat” verileceğini belirtmektedir. O hâlde hâkim; manevi tazminatın miktarını belirlerken, kişilik haklarına yapılan saldırının niteliği ile tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını dikkate alarak takdir hakkını kullanmalıdır.
…
- Hukuk Dairesi 2021/809 E. , 2021/1996 K. Sayılı İlamında;
…
Boşanmada manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan tarafın, bozulan ruhsal dengesini telafi etmek, manevi değerlerindeki eksilmeyi karşılamaktır. Onun için, kişilik haklarını ihlal eden fiille, tazminat miktarı arasında makul bir oranın bulunması gerekir. Bir tarafın zenginleşmesine yol açacak sonuçlar doğurur miktarda manevi tazminat takdiri, müesseseyi amacından saptırır. Hakim, tazminat miktarını saptarken, bir yandan kişilik hakları zedelenen tarafın, ekonomik ve sosyal durumunu ve boşanmada kusuru bulunup bulunmadığını ve varsa kusur derecesini, fiilin ağırlığını; öbür yandan da, kişilik haklarına saldırıda bulunanın kusur derecesini, ekonomik ve sosyal durumunu göz önünde bulundurmak zorundadır. …
Hukuk Genel Kurulu 2020/365 E. , 2022/1465 K. Sayılı İlamında;
…
Boşanma, bozucu yenilik doğuran bir karar niteliğinde olup, boşanma kararının kesinleşmesiyle evlilik birliği sona erer. Boşanmanın eşler bakımından kişisel ve malî olmak üzere bir takım sonuçlarının bulunduğu kuşkusuzdur. Maddi-manevi tazminat talepleri boşanmanın eşlerle ilgili malî sonuçlarındandır.
- Türk Medeni Kanunu’nun “Maddi ve manevi tazminat” başlıklı 174. maddesinde “Mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddî tazminat isteyebilir. Boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir.” hükmü düzenleme altına alınmıştır. Görülüyor ki hâkim, boşanmaya sebep olan olaylarda kusursuz veya az kusurlu bulunan eş yararına tazminat ödenmesine karar vermek yetkisine sahiptir.
- Maddi tazminat, kişinin mal varlığında iradesi dışında gerçekleşen azalmanın karşılığını oluşturan giderimdir (Türk Hukuk Lugatı, Ankara-2021 Baskı, Cilt-I, s. 746). Boşanma nedeniyle, mevcut veya beklenen menfaatleri zedelenen, kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun miktarda tazminat talep edebilir. Maddi tazminatın ön koşulu, talep edenin boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatlerinin zedelenmesi, boşanma ve maddi zarar arasında nedensellik bağının bulunmasıdır. Başka bir sebepten kaynaklı kayıplar maddi tazminat kapsamında yer alamaz. Mevcut menfaatlerin belirlenmesinde evliliğin taraflara sağladığı yararlar göz önünde bulundurularak tarafın maddi tazminat talebi değerlendirilir. Evliliğin boşanma ile sona ermesi hâlinde taraflar birliğin sağladığı menfaatlerden ileriye dönük olarak faydalanamayacaklardır. Beklenen menfaatler ise evlilik birliği sona ermeseydi kazanılacak olan olası çıkarları ifade eder.
- Türk Medeni Kanunu’nun 174/2. maddesinde düzenlenen manevi tazminata boşanmaya sebep olan olayın, kişilik haklarına saldırı teşkil etmesi hâlinde hükmedilir (Türk Hukuk Lugatı, Ankara-2021 Baskı, Cilt-I, s. 763). Manevi zarar ise, insan ruhunda kişinin iradesi dışında meydana gelen acı, ızdırap ve elem olarak ifade edilmektedir. Manevi tazminat da, bozulan manevi dengenin yerine gelmesi için kabul edilen bir telafi şeklidir. Hukuka aykırı ve kusurlu bir davranış sonucu hakkı ihlâl edilenin zararının giderilmesi, menfaatinin denkleştirilmesi hukukun temel ilkesidir. Ancak TMK’nın 174/2. maddesi genel tazminat esaslarından ayrılmış, aile hukukunda getirilmiş, kendine özgü bir haksız fiil düzenlemesidir. Eşler arasındaki ilişkinin özelliği itibariyle burada manevi zararı tam olarak belirlemek zordur. Manevi tazminat miktarı, maddi olarak kesin bir miktar değildir. Manevi tazminat talep eden eşin ruhen uğramış olduğu çöküntü ile psikolojik olarak yaşamış olduğu sıkıntılara karşılık olarak onu rahatlatacak olan bir bedeldir. Bu özelliği nedeniyledir ki; yasa, menfaati zedelenen ve kişilik hakları ihlâl edilen eşe “uygun bir tazminat” verileceğini belirtmektedir. O hâlde hâkim; manevi tazminatın miktarını belirlerken, kişilik haklarına yapılan saldırının niteliği ile tarafların ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınarak takdir hakkını kullanmalıdır.
…
